Rabobank Real Estate Finance, de grootste vastgoedfinancier in Nederland, treedt toe als partner van het Blue Building Institute. Samen met collega’s uit de sector Zorg en het eigen Facilities zullen ze de komende twee jaar het thema een boost gaan geven. In een interview lichten Roel van de Bilt, directeur Rabobank Real Estate Finance en Anke Verhagen, Business Developer - Sustainability and Circular Economy deze stap toe.
Waarom de verhoogde belangstelling van de grootste vastgoedfinancier in Nederland voor het domein gezondheid en de gebouwde omgeving?
Roel van de Bilt: 'Gezondheid is een van de strategische pijlers van Rabobank. Bij vitale dorps- en leefgemeenschappen horen ook gezonde gebouwen. Het past in het totaalplan waar we mee bezig zijn voor verduurzaming en circulariteit. Rabobank’s missie is 'Growing a better world together' en gezondheid hoort daar volledig bij.'
Hoe verhoudt het onderwerp gezondheid van gebouwen zich tot de grote opgave de bestaande voorraad te verduurzamen?
Anke Verhagen: 'Dat is best complex. De energietransitie en de transitie naar een circulair gebouwde omgeving zijn best technische trajecten. Die zijn voor eigenaren en gebruikers niet altijd bevredigend, want wat hebben ze precies aan een CO2-neutraal pand? Als je een energieneutraal of circulair pand hebt dat juist ook gezond en aangenaam om te verblijven is dan kan de ‘weg’ van gezondheid het haakje zijn om de twee andere doelen te bereiken. Gezondheid zou dus voor een versnelling van beide transities kunnen zorgen, maar dan moeten we wel kunnen aantonen dat het positief bijdraagt aan bijvoorbeeld productiviteit van mensen in een kantoor of minder ziekteverzuim. Maar let wel, de energietransitie en de transitie naar een circulair gebouwde omgeving zijn erg grote opgaven. Om daar gezondheid nog bij te pakken is best ingewikkeld. Dus we moeten de markt niet overvragen. Integraal kijken is een kans, maar het is ook complex.'
Roel van de Bilt: 'Een aanvulling. We hebben dit interview digitaal, we zitten allemaal in ons eigen ‘thuiskantoor. Maar de aandacht voor gezondheid in gebouwen gaat weer volop spelen op het moment dat we weer meer naar kantoor zullen gaan. Een aantal van onze klanten is momenteel bezig met overleven als gevolg van de Corona pandemie. Het is desondanks belangrijk dat we het maatschappelijke debat over gezondheid in bredere zin nu al gaan voeren en informatie gaan vergaren om vervolgens tot een concretisering te komen.'
Hoe kijkt Rabo aan tegen de opkomende internationale standaarden voor gezondheid van gebouwen (en gebieden) zoals WELL?
Roel van de Bilt: 'Standaarden zijn goed, maar die WELL-normering is wel erg institutioneel. En de vraag is daardoor ook of deze wel voor de gehele markt kan gelden. WELL is bovendien vrij kostbaar. De vraag is ook hoe de verschillende gebouw-normeringen zich ten opzichte van elkaar verhouden. Kunnen we het speelveld nog overzien?
'Anke Verhagen: 'Wat ik goed vind van zo'n normering is dat je er in ieder geval van kan leren. Als je met een vastgoedontwikkeling bezig bent, dan kan je de WELL-normering erbij pakken en je vraag stellen: als ik die doelen zou willen bereiken, wat moet ik er dan allemaal voor doen?.'
Roel van de Bilt: 'Als banken kijken we gezamenlijk naar dit soort onderwerpen. Hier kijken we nadrukkelijk wat voor alle klanten en de markt beter is. Dat zie je bij duurzaamheid, als een kantoor geen C-label heeft in 2023 mag het niet gebruikt worden. Dat is voor klanten een groot risico en daarmee ook voor ons. Voor een thema als gezondheid is dat op dit moment nog veel te vroeg.'
Ik denk dat we in de toekomst wel naar een totaal norm gaan, want als je kijkt naar BREEAM en WELL dan zie je toch ook veel overeenkomsten. De vraag is of het niet beter is naar een eenduidige labeling te komen die verschillende onderdelen omvat: verduurzaming, circulariteit, gezondheid. '
Deze standaarden bieden een aanpak de gezonde prestaties van een gebouw te meten en te verifiëren In hoeverre laat Rabo - net als bij duurzaamheid - deze prestaties nu al meewegen in de beoordeling van de financierbaarheid van het object? Hoe kijken jullie aan tegen de opkomst van ‘blue’ financieringen, na de eerdere opmars van ‘green’ finance?
Roel van de Bilt: 'In de institutionele hoek zie ik dat nu wel. Maar de gemiddelde markt in Nederland is over het algemeen een MKB of grootzakelijke markt. Daar zie ik dat niet terugkomen.
Als een gebouw heel goed scoort op het gebied van gezondheid dan kunnen we dat wel als een positief meenemen in de risicobeoordeling. Maar dat is een maatwerkbenadeling, van geval tot geval, ook omdat er maar een beperkt aantal voorbeelden is waar gezondheid en de toegevoegde waarde voor het pad expliciet aan de orde is. We hopen dat het veel meer gaat worden, maar het is nog geen gemeengoed.'
Rabo heeft zelf een aanzienlijk metrage kantoren in gebruik. Wat zijn de ambities ten aanzien van gezondheid (en veiligheid) in die portefeuille?
Anke Verhagen: 'De werkzaamheden die de medewerkers van een bank doen, deden we veelal vanaf kantoor dus dat is een plek die gezond moet zijn. 'Funfact': Op ons hoofdkantoor op de Croeselaan in Utrecht hebben we nooit planten gehad, maar daar zijn we op teruggekomen omdat dit toch echt goed blijkt te zijn voor de mensen. Door de realiteit van nu wordt met extra aandacht gekeken naar hoe het nieuwe werken eruit ziet en hoe dat vorm kan krijgen. Wat wil de millennial (iemand geboren tussen 1980 en 2000, red.) bijvoorbeeld? Deze groep wil dingen ervaren en creatief zijn. Er wordt nu onder andere geëxperimenteerd met audiovisuele middelen, zoals kleuren in de werkomgeving die zich aanpassen zodat elke werknemer (niet alleen de millennial!) het beste uit zichzelf kan halen. Ik zit hier thuis met een leuke plant achter me, maar kan niet wachten om weer terug naar kantoor te gaan!'
Comments